Όσοι ασχολούνται με την τοπική ειδησεογραφία είναι αδύνατον να μην πρόσεξαν πως κάτι σημαντικό και καλό γίνεται στις φυλακές Τρικάλων, αφού μια σειρά από εκδηλώσεις φέρνουν στο επίκεντρο το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας εντός των τειχών. Δημιουργία βιβλιοθήκης, λέσχη ανάγνωσης, θεατρική ομάδα… είναι λίγα από τα οποία διαδραματίζονται εκεί υπό τις οδηγίες της διευθύντριας Μαρίας Μουτσάκη… Βέβαια δεν είναι όλα ρόδινα… όπως η χρηματοδότηση που πολλές φορές ακόμη και για τα πιο απλά πράγματα βασίζεται σε… χορηγούς.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΚΟΝΤΟ
Το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας εντός των Φυλακών Τρικάλων ιδρύθηκε το 2008. Σήμερα έχει 57 μαθητές. Η φοίτηση είναι διετής και το απολυτήριο ισοδυναμεί με αυτό του Γυμνασίου, όπως και στα έξω ΣΔΕ. Το Πρόγραμμα σπουδών είναι ευέλικτο και εύκολα προσαρμόσιμο στις εκάστοτε ανάγκες των κρατουμένων, ενώ ακολουθούνται οι διδακτικές τεχνικές της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας και τα πρότζεκτ, που προβλέπεται στην Εκπαιδευση Ενηλίκων, με άξονα τη θεωρία της Μετασχηματίζουσας Μάθησης.
Οι ηλικίες των εκπαιδευομένων κυμαίνονται από 20-60 ετών. Μειοψηφία οι Έλληνες, ενώ πλειοψηφία οι αλλοδαποί. Βασικός λόγος για αυτό είναι ότι οι περισσότεροι Έλληνες έχουν ήδη Απολυτήριο Γυμνασίου. Πολλές οι αιτήσεις, αρκετά λιγότερες οι εγγραφές , είτε λόγω δυσκολίας στη γλώσσα, είτε λόγω αδυναμίας προσκόμισης απολυτηρίου Δημοτικού. Ευτυχώς υπάρχει διευκόλυνση στους κρατούμενους που προέρχονται από εμπόλεμες χώρες. Τάξεις βαβέλ , καθώς οι ομιλούσες γλώσσες πολλές. Όμως ο πολυπολιτισμικός αυτός χαρακτήρας είναι ακόμη ένα πλεονέκτημα για την επίτευξη των στόχων της εκπαίδευσης και όχι εμπόδιο. Βρίσκονται πάντα οι γλωσσικές γέφυρες επικοινωνίας. Χωρίς επιθετική συμπεριφορά στο χώρο του σχολείου και με απίστευτη διάθεση συνεργασίας.
Η ευχή ενός κρατούμενου – μαθητή μας: «Μάκαρι να ήταν έτσι και η κοινωνία, όπως το σχολείο μας» σκιαγραφεί τον φόβο για την πορεία της ζωής μετά την αποφυλάκιση και την αξία των περιβαλλοντικών παραγόντων.
Υπάρχουν πολλοί κρατούμενοι που διαβάζουν, μελετούν, ζητούν εργασίες και υπάρχουν και πάρα πολλοί που χρησιμοποιούν το σχολείο για τον ευεργετικό υπολογισμό ή ως μέσο διαφυγής από το βυθό της απραξίας. Όλοι όμως στενοχωριούνται όταν έρχονται οι διακοπές. Το σχολείο είναι χώρος δημιουργίας και επαφή με την έξω κοινωνία . Παραθέτω απόσπασμα από το γραπτό ενός μαθητή μας:
«…. Η αλήθεια είναι ότι γράφτηκα για τα μεροκάματα. Δεν πίστευα ότι θα γνώριζα ανθρώπους που σε κοιτάζουν στα μάτια και πιστεύουν στον άνθρωπο και στις δεύτερες ευκαιρίες, χωρίς να σε ξέρουν. Το μετά είναι στο χέρι σου. Πλέον βλέπω φως στο τούνελ της ζωής μου[…]
Λευτεριά στους ανθρώπους που ζουν φυλακισμένοι στο ίδιο τους το μυαλό και το σώμα. Γιατί η φυλακή δεν είναι μόνο ντουβάρια και σίδερα.»
Εδώ είναι το τεράστιο πρόβλημα των σχολείων αυτών. Φέτος η πρόσληψη των ωρομίσθιων εκπαιδευτικών ξεκίνησε τέλη Δεκέμβρη, και ολοκληρώθηκε αρχές Φεβρουαρίου, ενώ υπήρξαν και περίοδοι όπως το σχολικό έτος 2016-17 που προσελήφθησαν τον… Μάιο. Όλο αυτό το διάστημα το σχολείο υπολειτουργεί. Κάθε Δευτέρα οι εκπαιδευόμενοι ρωτούσαν αν ‘ήρθαν οι δάσκαλοι’, κι εγώ ένιωθα ντροπή απέναντι τους κι απέναντι σε όλα αυτά που έχουμε σχεδιάσει μαζί κι έχουμε υποσχεθεί. Κανονικά το Πρόγραμμα σπουδών περιλαμβάνει: Ελληνική Γλώσσα, Μαθηματικά, Αγγλικά, Πληροφορική , Επιστημονικό Γραμματισμό, Κοινωνικό Γραμματισμό, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Αισθητική-Πολιτισμική Αγωγή.
4.Πώς είναι τα πράγματα από την πλευρά της χρηματοδότησης;
Να, μια ευκαιρία να ευχαριστήσω θερμά όλους όσους από την τοπική κοινωνία μας έχουν βοηθήσει ή προτίθενται να το κάνουν, γιατί η χρηματοδότηση είναι το άλλο τεράστιο πρόβλημα όλων των ΣΔΕ την τελευταία πενταετία, με κορύφωση τα δύο τελευταία χρόνια και ας είναι ενταγμένα σε πρόγραμμα ΕΣΠΑ με φορέα υλοποίησης το ΙΝΕΔΙΒΙΜ. Απίστευτη ανασφάλεια για τους Διευθυντές. Το αποτέλεσμα είναι να βιώνουν καθημερινά μαθητές και εκπαιδευτικοί την αγωνία της αναζήτησης γραφικής ύλης, των χαρτικών , των αναλώσιμων, των καθαριστικών, κλπ. Αναζητούνται συνεχώς χορηγοί και αλληλέγγυοι. Έχουμε γίνει οι γνωστοί επαίτες της πόλης των Τρικάλων, πράγμα που μας φέρνει σε μεγάλη αμηχανία. Προσφορές ειδών γραφικής ύλης από συγγενείς και φίλους, καθαριστικά, μάσκες, rapid test από το Κατάστημα Κράτησης Τρικάλων , (που χωρίς να είναι αυτονόητο στηρίζει όλες μας τις πρωτοβουλίες), μικρές χορηγίες από φιλανθρωπικές ομάδες, και πάρα πολλές φορές κάλυψη των αναγκών από εμάς τους εκπαιδευτικούς. Είναι πραγματικά κρίμα να υπονομεύεται όλη μας η προσπάθεια από την έλλειψη πόρων και την υποστελέχωση.
Γι’ αυτόν τον Πολυχώρο –Βιβλιοθήκη –κόσμημα της Φυλακής- θα πρέπει ίσως να απευθυνθείτε στους Διευθυντές του Καταστήματος Κράτησης. Την κ Λύτσιου που το οραματίστηκε και το ξεκίνησε και τον κ Χαχάμη που ανέλαβε την ολοκλήρωση του και προώθησε τη λειτουργία του και την επίτευξη των στόχων ενός τέτοιου χώρου. Εμείς ως σχολείο δρέπουμε τους καρπούς αξιοποιώντας το με κάθε δυνατό τρόπο. Ο χώρος αυτός, πέρα από τη λειτουργία του ως δανειστική βιβλιοθήκη, είναι πραγματικά πηγή έμπνευσης για να οραματιζόμαστε και να υλοποιούμε δράσεις και προγράμματα.
Το πρόγραμμα αυτό ξεκίνησε από την προηγούμενη σχολική χρονιά, στα πλαίσια της εξωστρέφειας της Βιβλιοθήκης Καλαμπάκας, η οποία το πρότεινε στο Κατάστημα Κράτησης Τρικάλων και το ΣΔΕ. Φυσικά δεχτήκαμε με μεγάλη χαρά και από τότε έχουμε ζήσει μοναδικές στιγμές Η Βιβλιοθήκη ερχόμενη σε συνεννόηση με τους εκδοτικούς οίκους κανονίζει, πέρα από την καθόλου αυτονόητη δωρεά των βιβλίων προς τα μέλη της Λέσχης, συναντήσεις και συζητήσεις με τους ίδιους τους δημιουργούς των έργων που διαβάζουμε. Μέχρι στιγμής αυτό έχει γίνει με τους εξής: Μ. Σακελλαρόπουλο, Γ.Καλπούζο, Ι.Καρυστιάνη, Δ. Σαββόπουλο, Χ. Χωμενίδη. Δεν χρειάζεται να πούμε για το πόσο έχει βοηθήσει όλο αυτό τους κρατούμενους που συμμετέχουν. Κι εμένα φυσικά.
Εδώ και ένα μήνα το σχολείο έχει αιτηθεί να εισαχθεί στο Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην εκπαίδευση. Η ηθοποιός και θεατροπαιδαγωγός κ Αντονέλλα Χήρα έχει αναλάβει εθελοντικά- και την ευχαριστούμε από καρδιάς- την υλοποίηση αυτής της δράσης. Ευελπιστούμε ότι μέσα από αυτές τις δράσεις μπορεί να πραγματωθεί, σε κάποιο βαθμό, η απελευθερωτική διάσταση της εκπαίδευσης.
8.Τώρα είδα και μαθήματα δημιουργικής γραφής. Υπάρχει ενδιαφέρον;
Θα δείξει. Στην πρώτη μας συνάντηση πάντως πολλοί εκδήλωσαν ενδιαφέρον, εκπαιδευόμενοι και εκπαιδευτικοί και θέλω να πιστεύω ότι το εργαστήρι αυτό θα πετύχει τους στόχους του. Άλλωστε έχουμε εμπιστοσύνη στο δάσκαλο δημιουργικής γραφής και συγγραφέα κ. Ν. Μάντζιο, που επίσης ευχαριστούμε θερμά. Άλλη μια δραστηριότητα που πέρα από τα γλωσσικά και εκφραστικά οφέλη προσφέρει λύτρωση και χαρά της δημιουργίας.
Μα ναι, φυσικά. Και αυτός είναι και ο στόχος. Να ανοίξουν οι ορίζοντες εντός μας. Να παραμείνουμε άνθρωποι με όνειρα και βλέμμα προς το μέλλον. Θυμάμαι όταν μιλούσαμε με την κ. Καρυστιάνη για το ΣΟΥΕΛ, που μόλις είχαμε διαβάσει, έλεγαν όλοι ότι έφυγαν μακριά, ταξίδευαν μέσα στο καράβι, αγνάντευαν τη θάλασσα και γεύονταν αρμύρα.
Πολλά σχεδιάζουμε κι ελπίζουμε να γίνουν. Προς το παρόν οργανώνεται η συνεργασία με τον ομότιμο καθηγητή του Παν/μίου Θεσσαλίας κ. Κουτεντάκη που ετοιμάζει μια σειρά συναντήσεων, με τους κρατούμενους μαθητές του ΣΔΕ με θέματα άσκησης, διατροφής και υγείας. Γιατί πέρα από τη νοητική, και η σωματική αγκύλωση που επιφέρει ο εγκλεισμός, είναι το ίδιο καταστροφική για την επανένταξη και την ποιότητα ζωής στο μέλλον.
Η αλήθεια είναι πάντως ότι αυτό τον σχολείο έχει μεγάλη ιστορία σε δράσεις και προγράμματα κατά τα παρελθόντα έτη και αυτό είναι κάτι που πρέπει να είναι σεβαστό και να κινητοποιεί δημιουργικά κάθε Διευθυντή που αναλαμβάνει .
Να αποκτηθεί γνώση μέσω του βιώματος ,να υιοθετηθεί ένα διαφορετικό αξιακό σύστημα από αυτό που τους οδήγησε στην παραβατική συμπεριφορά και να γίνει εξάσκηση στις κοινωνικές δεξιότητες όπως η ενσυναίσθηση, η συνεργασία, το γκρέμισμα των στερεοτύπων, και η ισορροπία πώς να σταθεί κάποιος όρθιος στην ζωή με αξιοπρέπεια. Οι εκπαιδευτικοί των ΣΔΕ στις Φυλακές, δεν κουνάμε το δάχτυλο, δεν κάνουμε κήρυγμα, δεν γνωρίζουμε τα αδικήματα των εκπαιδευομένων μας. Πέρα από τις γνώσεις και τις δεξιότητες, προσπαθούμε μέσα από την παρουσίαση ενός άλλου τρόπου αντίληψης να υποβάλουμε –όχι να επιβάλουμε- την επιθυμία για μια άλλη στάση ζωής, πιο φωτεινή.
