Η σύγχρονη πολιτική ιστορία της Συρίας σηματοδοτείται από τα έτη 1946 και 1947.
Του Κωνσταντίνου Αν. Κρεμμύδα
Το 1946 η Συρία απελευθερώθηκε από το ζυγό του γαλλικού στρατού όταν και υποχρεώθηκαν οι Γάλλοι να φύγουν από τα συριακά εδάφη (τέθηκε υπό γαλλική «Εντολή» μετά από απόφαση της Κοινωνίας των Εθνών). Οι Γάλλοι, κατά το διαίρει και βασίλευε στα χρόνια της αποικιοκρατίας, διαίρεσαν την περιοχή σε έξι κρατίδια: της Δαμασκού, του Χαλεπίου, της Αλεξανδρέττας, των Αλαουιτών, των Δρούζων και του Λιβάνου). Το 1939 η περιοχή της Αλεξανδρέττας προσαρτήθηκε στη Τουρκία και το 1943 δημιουργήθηκε η Συρία από τα κρατίδια της Δαμασκού, του Χαλεπίου, των Αλαουιτών, των Δρούζων ενώ ο Λίβανος ανακηρύχτηκε ανεξάρτητο κράτος . Έντονο ρόλο στην ανεξαρτητοποίηση του Λιβάνου έπαιξε ο Σαρλ Ντε Γκολ .
Το 1947 ιδρύθηκε το Αραβικό Σοσιαλιστικό Κόμμα από τον Μισέλ Αφλάκ και τον Σαλάχ Ντιν Αλ Μπιτάρ . Το νεοϊδρυθέν κόμμα είναι το γνωστό κόμμα Μπάαθ (Baath) στο οποίο έγινε γενικός γραμματέας , το 1971 , ο Χαφέζ Αλ Άσαντ και τον διαδέχτηκε ο γιος του, Μπασάρ Αλ Ασαντ, το 2000 μετά τον θάνατο του πατέρα του.
Tο κόμμα Μπάαθ τον εξέλεξε ως ηγέτη του και τον πρότεινε ως τον μοναδικό υποψήφιο για την προεδρία. Ο Άσαντ απέσπασε το 99,7% των ψήφων και έτσι ξεκίνησε την πρώτη επταετή θητεία του. To 2007 η θητεία του ανανεώθηκε με 97,6%. Στις 3 Ιουνίου 2014 επανεξελέγη πρόεδρος στις προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν, με καθεστωτικό ποσοστό 88.7 %. Ορκίστηκε πρόεδρος για τρίτη θητεία στις 16 Ιουλίου 2014.
Είναι αλήθεια πως από την απελευθέρωση και μέχρι να αναλάβει ηγέτης της χώρας ο Χαφεζ Αλ Άσαντ υπήρξαν μακροχρόνιες ταραχές ενώ η πολιτική αστάθεια ήταν χαρακτηριστικό της Συρίας. Από την ανάληψη της ηγεσίας του προέδρου Χαφεζ Αλ Άσαντ η οικονομία της Συρίας ανέκαμψε και αποτέλεσε σημείο αναφοράς και σταθερότητας στον Αραβικό κόσμο.
Πολύ γρήγορα μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Μπασάρ Αλ Ασαντ , απελευθερώθηκαν 600 πολιτικοί κρατούμενοι , δίνοντας έτσι ένα στίγμα πολιτικής ειρήνευσης και ομόνοιας για τον Συριακό λαό.
Τα προβλήματα του Άσαντ , που κατέληξαν στο σημερινό αιματηρό εμφύλιο πόλεμο των καθεστωτικών του Baath και των αντιφρονούντων επαναστατών και εντείνεται από τις επεκτατικές πολεμικές του ISIS και των τζιχαντιστών, ξεκίνησαν το 2002 όταν και κατηγορήθηκε η Συρία για αγορά όπλων μαζικής καταστροφής, για προσφορά βοήθειας στους Ιρακινούς φυγάδες και την υποστήριξη τρομοκρατών και είχε ως αποτέλεσμα την επιβολή οικονομικών κυρώσεων των ΗΠΑ κατά της Συρίας. Η ένταση μεταξύ των δύο χωρών κλιμακώθηκε μετά την δολοφονία του Λιβανέζου τέως πρωθυπουργού Χαρίρι στην Βηρυτό το 2005 και οδήγησε στην αιματηρή επίθεση στην αμερικανική πρεσβεία στη Δαμασκό το Σεπτέμβριο του 2006.
Το 2011 ο αραβικός κόσμος συγκλονίζεται από διαμαρτυρίες κατά των διάφορων κοσμικών καθεστώτων τα οποία ξέφευγαν από το στενό μουσουλμανικό νόμο και υιοθετούσαν δυτικόμορφο τρόπο ζωής και άσκησης εξουσίας .Είναι η γνωστή «Αραβική Άνοιξη».
Στη Συρία, οι πρώτες διαμαρτυρίες ξεκίνησαν τον Ιανουάριο και επηρεάστηκαν από παρόμοιες κινήσεις στην περιοχή, με τους διαδηλωτές να ζητούν την αποκατάσταση των δικαιωμάτων των πολιτών και να τεθεί τέλος στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που είχε τεθεί σε εφαρμογή από το 1963.
Ο εμφύλιος πόλεμος ουσιαστικά ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2011 με τις διαδηλώσεις στη Δαμασκό και την Ντέρα και είχαν ως σκοπό την αποφυλάκιση πολιτικών κρατουμένων.
Στις 19 Απριλίου ο πρόεδρος Άσαντ ως δείγμα καλής θέλησης αλλά και για να κατευνάσει την αντιπολίτευση, αίρει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης ύστερα από 48 χρόνια χωρίς όμως να καταφέρει να σταματήσει ούτε τις διαδηλώσεις ούτε τη βίαια καταστολή τους. Ο κύβος ερρίφθη.
Τον Μάιο του 2011 στη Συρία επικρατούσε το απόλυτο χάος. Άρματα μάχης εισέβαλαν στη Χόμς, στη Ντέρα και στα προάστια της Δαμασκού για να καταπνίξουν τις αντικυβερνητικές διαμαρτυρίες. Μέχρι τον Ιούνιο του 2011, ήδη 900 άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους και στο τέλος του Σεπτεμβρίου 2011, οι νεκροί είχαν ανέλθει στους 3.000.
Ταυτόχρονα η Γερμανία, η Γαλλία και Βρετανία προσπάθησαν να προωθήσουν στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για απόφαση που θα καταδίκαζε τη Συρία για την καταστολή των διαδηλώσεων αλλά ασκήθηκε βέτο από Ρωσία και Κίνα. Άλλωστε η Ρωσία διατηρεί μία μεγάλη ναυτική βάση στο λιμάνι Ταρτούς, στα μεσογειακά παράλια της Συρίας, περίπου 250 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Δαμασκού. Η βάση που η Μόσχα διατηρεί είναι μεν μεγάλη αλλά είναι κακοσυντηρημένη μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου και οι διαθέσιμες εγκαταστάσεις δεν είναι κατάλληλες για τον ελλιμενισμό και τη διαχείριση μεγάλων πολεμικών πλοίων ή την παραμονή πολυμελούς δύναμης για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο ήδη σχεδιάζεται ο εκσυγχρονισμός της βάσης της Ταρτούς ή δημιουργία νέας βάσης.
Ο Μπασάρ Αλ Άσαντ απείλησε πως σε περίπτωση που η Δύση επιχειρήσει στρατιωτική επίθεση στη χώρα του, τότε η Συρία θα επιτεθεί στο Ισραήλ. Το πρόβλημα μόλις είχε διεθνοποιηθεί.
Ο Άσαντ αποδείχτηκε αμείλικτος στην διαχείριση αρχικά της εσωτερικής κρίσης της Συρίας. Οι δυνάμεις ασφαλείας που πρόσκεινται στον Άσαντ προχώρησαν σε σκληρή καταστολή των διαδηλώσεων, που οδήγησε στον ήδη πενταετή αιματηρό εμφύλιο, με θύματα άμαχο πληθυσμό, 250.000 νεκρούς και πάνω από τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες , οι οποίοι προσπαθούν καθημερινά να προσεγγίσουν την ασφάλεια των ευρωπαϊκών συνόρων με κάθε τίμημα .
Παρόλο λοιπόν τη μεγάλη σφαγή στη Συρία δύσκολα διακρίνεται ρεαλιστική λύση που να περιλαμβάνει πτώση του καθεστώτος στην Συρία καθώς δεν υπάρχει σταθερή πολιτική βιώσιμη εναλλακτική πρόταση που να αντιμετωπίσει τις ταραχές στην ευρύτερη περιοχή και κυρίως δύναμη ικανή να βρεθεί αντιμέτωπη με την επεκτατικότητα του ISIS. Το κενό εξουσίας που θα δημιουργηθεί από την ενδεχόμενη πτώση του Μπασάρ Αλ Άσαντ τρομάζει τους εμπλεκόμενους και γεμίζει με περισσότερο αίμα τα χέρια του πλέον αμφιλεγόμενου ηγέτη του Αραβικού κόσμου αυτή τη στιγμή.
Ο φόβος λοιπόν των σουνιτών επαναστατών και των επικινδύνων τζιχαντιστών διατηρεί το σιίτη πρόεδρο στη θέση του πιθανόν και με ένα αίσθημα ανακούφισης για τον ίδιο μετά την ρωσική επέμβαση υπέρ των καθεστωτικών δυνάμεων.
Χαρακτηριστικά είναι τα λεγόμενα του ΥΠΕΞ της Ρωσίας: «Νομίζω πως η Δύση έχει ήδη συνειδητοποιήσει την αυξανόμενη και γρήγορη εξάπλωση της τρομοκρατικής απειλής», αναφερόμενος στο Ισλαμικό Κράτος και την παρουσία των τζιχαντιστών στο Ιράκ και τη Συρία.«Θα πρέπει να επιλέξουν τι είναι πιο σημαντικό: Μια αλλαγή καθεστώτος στη Συρία ώστε να ικανοποιηθούν οι προσωπικές αντιπάθειες αλλά με κίνδυνο την επιδείνωση της κατάστασης στη χώρα ή η εξεύρεση ρεαλιστικών λύσεων για συνεργασία ενάντια στην κοινή απειλή», τόνισε ο Λαβρόφ.
Όχι πολύ αργότερα η Ρωσία κλιμάκωνε τις αεροπορικές επιδρομές με την Άγκυρα να παρακολουθεί με ανησυχία τη διεθνοποίηση της συριακής σύρραξης.
“Η Ρωσία διαπράττει σοβαρό σφάλμα , διότι η επέμβασή της θα απομονώσει τη Ρωσία στην περιοχή και δεν προοιωνίζεται τίποτε καλό”, προειδοποίησε ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν . Ρωσία και Τουρκία βρίσκονται σταθερά αντιμέτωπες ως προς τη Συρία από την έναρξη της σύρραξης το 2011, με την Άγκυρα να απαιτεί την αποχώρηση του προέδρου Ασάντ, ο οποίος απολαμβάνει την υποστήριξη της Μόσχας ενώ αντίστοιχη είναι η άποψη της και της Βρετανίας, αξιωματούχοι των οποίων καταγγέλλουν ότι οι βομβαρδισμοί δεν έχουν στόχο μόνο τους τζιχαντιστές αλλά και τους αντικαθεστωτικούς.
Η Ρωσία η οποία αρχικά εμπόδισε την επέμβαση των δυτικών στη Συρία κάλεσε τώρα δυτικές και αραβικές κυβερνήσεις «να ξεπεράσουν την αποστροφή τους για τον Άσαντ και να συνεργαστούν για την αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους».
Θα πείτε τώρα «τα καλά και συμφέροντα», ωστόσο μετά την μεγάλη σφαγή του Παρισιού το βράδυ της Παρασκευής από τρομοκράτες όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά με τα καραβάνια των προσφύγων να συνεχίζουν το δρόμο τους και την φοβική Ευρώπη να αδυνατεί να δώσει λύσεις οχυρωμένη στην ανασφάλεια της απεμπολώντας όλο το αξιακό της σύστημα που με κόπο και χρόνο έστησαν μεγάλοι ευρωπαίοι ηγέτες μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πέρα από την χαοτική καθημερινότητα του Συριακού εμφυλίου με τα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα υπάρχει μία ακόμη ανησυχητική πλευρά που μπορεί να προκαλέσει επιπλέον δράσεις και αφορά στην αποσταθεροποίηση της Τουρκίας και του Λιβάνου. Ο Ερντογάν , αν και είναι σαφώς ενδυναμωμένος μετά τις τελευταίες εκλογές και παραδίδοντας μαθήματα διπλωματίας στο θέμα του προσφυγικού , έχει ως μεγάλη απειλή το ίδιο το προσφυγικό (δυόμιση εκατ. πρόσφυγες) , ενώ ταυτόχρονα η θηλιά του Κουρδικού λαού που ψάχνει εναγωνίως και δικαίως πατρίδα , σφίγγει.
Αντίστοιχα ο Λίβανος δέχεται και αυτός μεγάλη προσφυγική πίεση ωστόσο το πλέον ανησυχητικό αποτελεί η εμπλοκή της Χεζμπολά στο πλευρό του Άσαντ. Άλλωστε η Συρία εξαρχής δεν αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Λιβάνου , καθώς θεωρούσε ότι αποτελούσε τμήμα του εθνικού κορμού της Μεγάλης Συρίας. Αυτή ήταν η αρχική αιτία μιας μακράς θερμής περιόδου έντασης μεταξύ των δύο χωρών που κορυφώθηκε με τη στρατιωτική επέμβαση της Συρίας στον εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου.
Ενώ στην αρχή λοιπόν φαίνονταν μία εσωτερική πολιτική διαμάχη Ασάντ και αντικαθεστωτικών , οι οποίοι δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα πολυσύνθετο μόρφωμα που περιλαμβάνει διάφορες πολιτικές, θρησκευτικές και ένοπλες οργανώσεις και εδράζει στην Κωνσταντινούπολη (Συριακό Εθνικό Συμβούλιο), η γιγάντωση του ISIS, οι παλιές έχθρες με Λίβανο, Τουρκία ,Ισραήλ και τα γεωπολιτικά συμφέροντα ΗΠΑ, Ρωσίας και Ε.Ε. έχουν δημιουργήσει το πλέον εκρηκτικό και θολό μείγμα στην πολύπαθη Μέση Ανατολή.
Και στη μέση ο λαός, ο άμαχος πληθυσμός που παίρνει το δρόμο της προσφυγιάς όπως συμβαίνει πάντα σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, που θαλασσοπνίγεται για περάσει τα λίγα ναυτικά μίλια που χωρίζουν την Τουρκία από την Ελλάδα.
Πόσο πια αίμα στα χέρια ενός ανθρώπου .Και δεν εξετάζουμε αν έχει δίκιο ή άδικο . Συμφέροντα εξυπηρετεί , γεωστρατηγικά και ενεργειακά. Όταν θα σταματήσει να είναι ο χρήσιμος ηγέτης της διεθνούς κοινότητας τότε πιθανό να έχει το τέλος του Σαντάμ και του Καντάφι μέχρι να βρεθεί ο επόμενος.
