Την Πρωτομαγιά του 1986 οι κάτοικοι της κλειστής πόλης Πρίπιατ της πρώην Σοβιετικής ‘Ένωσης, χώρος κατοικίας των εργαζόμενων στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνομπίλ, θα γιόρταζαν όπως κάθε χρόνο έχοντας στήσει ένα λούνα παρκ για τα παιδιά.Χαρούμενες τετραμελείς και πενταμελείς οικογένειες τριγυρνούσαν στην πόλη.Αυτά στον χώρο των τριών διαστάσεων, στον προφανή καθημερινό μας κόσμο.Ο «άλλος» κόσμος, ο πέραν, ο επέκεινα, αφανής, ο μικρόκοσμος των ατόμων, των πρωτονίων ,των νετρονίων είχε άλλες βλέψεις ακυρώνοντας τα σχέδια επί χάρτου.Μια πόλη φάντασμα, εκκενωμένη στις 27 Απριλίου 1986 από τους 120.000 κατοίκους που δεν επανήλθαν ποτέ,μια Ρόδα μισοδιαλυμένη, κτίρια χάσκοντα, πόρτες γκρεμισμένες, αίθουσες ερημωμένες, σημαδεύουν τη μνήμη θυμίζοντας την έκρηξη στον αντιδραστήρα νούμερο 4 του πυρηνικού εργοστασίου στις 26 Απριλίου.Ο εορτασμός δεν έγινε ποτέ και το αποτύπωμα στην πόλη παραμένει να θυμίζει το πριν και το μετά μιας εποχής. Λίγο πριν το 1989.Ο κόσμος όπως τον ξέραμε κατέρρευσε πριν το τείχος του Βερολίνου.

27 Απριλίου 1986 ήταν η ημέρα του Πάσχα στην Ελλάδα.Θεσσαλία.Μυρωμένοι αγροί, παπαρούνες, ελαφρά βροχή.Μαζεύουμε τριαντάφυλλα για την εορτή του Αγ.Γεωργίου,να στολίσουμε τα βάζα.Μέρες μετά θα ενημερωθούμε ότι η βροχή ήταν ραδιενεργή.Το ραδιενεργό νέφος, αόρατο, μεταφέρθηκε με τον άνεμο σε πολλές χώρες και ένα μεγάλο μέρος στάθηκε πάνω από τον θεσσαλικό κάμπο.Ολιγωρία των αρχών, εκεί και εδώ, ψευδείς ειδήσεις και το ΚΚΕ να επιμένει μαζεύοντας φράουλες ότι δεν υπήρχε κίνδυνος.Το νέφος αυτό σημάδεψε με τρόπο ανεπίκλητο τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων τόσο με άμεση επήρεια όσο και με την μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα.Το καίσιο 137 έχει χρόνο ημίσειας ζωής κατά την διάσπασή του,30 χρόνια. Στους εργαζόμενους του Πρίπιατ και τους  κατοίκους που δεν ενημερώθηκαν άμεσα, οι επιπτώσεις ήταν ραγδαίες.Σε πάρα πολλές χώρες της Ευρώπης ήταν μια αργή διαδικασία επιμόλυνσης με αποτελέσματα καρκινογενέσων που αυξήθηκαν κατά 15% τα χρόνια αυτά.Στη Θεσσαλία,μετρήσεις που έγιναν το 1996 έδειξαν εκπομπές καισίου στα 65 κιλομπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο με το όριο επικινδυνότητας να βρίσκεται στα 5 κιλομπεκερέλ. Η «αόρατη» απειλή, πολύ πριν η ανθρωπότητα την ταυτίσει με τον κορονοιό που προκάλεσε την πανδημία το 2020, ήταν ήδη εκεί ως προειδοποίηση.Η άφατη πλευρά του κόσμου που μειδιά με την υπερανάπτυξη, την καταστροφή της φύσης και την ασέβεια,παραστασιοποιήθηκε πολύ εύστοχα στην ταινία του Ακίρα Κουροσάβα ‘Ονειρα, 1990. Διπλά προφητικός.Το όνειρο της οικογένειας που μετά την έκρηξη του ηφαιστείου  δεν έχει πού να σταθεί μέσα σε ένα πολύχρωμο νέφος που τους καταδιώκει και κατακυριεύει κάθε τους ανάσα, έλαβε χώρα τόσο στο Τσερνομπίλ το 1986 όσο και στη Φουκουσίμα το 2011. Ένας μεγάλος πυρηνικός σταθμός κοντά στο Φουτζιγιάμα βρίσκεται στην αρχή της πυρηνικής κατάρρευσης. «Ο ουρανός είναι γεμάτος κόκκινες αναθυμιάσεις και εκατομμύρια Ιάπωνες πολίτες φεύγουν τρομαγμένοι προς τη θάλασσα. Τελικά, δύο άνδρες, μια γυναίκα και δύο μικρά παιδιά διακρίνονται μόνοι στην άκρη της θάλασσας. Ο μεγαλύτερος άνδρας, ο οποίος είναι ντυμένος με επαγγελματικό κοστούμι, εξηγεί στον νεότερο άνδρα ότι ο υπόλοιπος πληθυσμός έχει πνιγεί στη θάλασσα. Στη συνέχεια, λέει ότι τα διαφορετικά χρώματα που έχουν τα σύννεφα πάνω από το διάσπαρτο με σκουπίδια τοπίο υποδηλώνουν διαφορετικά ραδιενεργά ισότοπα. Σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, το κόκκινο υποδηλώνει πλουτώνιο-239, το οποίο μπορεί να προκαλέσει καρκίνο. Το κίτρινο υποδηλώνει στρόντιο-90, το οποίο προκαλεί λευχαιμία και το μοβ υποδηλώνει καίσιο-137, το οποίο προκαλεί γενετικές ανωμαλίες.»

Αρχές Μαίου 1986.Πρωοετής φοιτήτρια στο τμήμα Φυσικής.Ερωτήματα πολλά. Τα αποτύπωνε εξαίσια ο Κριστόφ Ζανούσι στην ταινία του Η Επιφώτιση, 1973. Φοιτητής φυσικής, χαμένος, κατακερματισμένος, αναρωτιέται για τη συμβολή των Φυσικών στην παρασκευή της ατομικής βόμβας για τη Χιροσίμα.Περιπλάνηση, υπαρξιακά και πολιτικά ερωτήματα,βουτιά στη ζωή, επιστροφή στη Φυσική.Πανεπιστημίου.Μεγάλη αντιπυρηνική πορεία.Χιλιάδες κόσμος, ΜΑΤ, ξύλο, κλομπς, ρολά που κατεβαίνουν. ‘Ένας φίλος με αρπάζει με το μηχανάκι και θα παραμείνουμε για ώρες κλεισμένοι στα γραφεία μιας οργάνωσης στα Εξάρχεια.’Αβατο. Κάποιος άλλος φίλος,συνάδελφος σήμερα, θα οδηγηθεί από ακροδεξιούς τραμπούκους και θα κρατηθεί στη ΓΑΔΑ.Συμβάν που τον σημαδεύει και τον οδηγεί να μείνει χρόνια εκτός Ελλάδας.Να παλεύεις ενάντια στην αλόγιστη ανάπτυξη που επιφέρει θάνατο και να βρίσκεσαι, κυνηγημένος κι ενοχοποιημένος.

26 Απριλίου 2022. Η πόλη Πρίπιατ ανήκει πλέον στην Ουκρανία από το 1991. Η Ουκρανία πλήττεται με νέο τρόπο από τα πυρά της Ρωσίας.Πρώτη προβολή ενός ουκρανικού ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση για το Τσερνομπίλ.Επιζώντες και αφανείς ήρωες της καταστροφής μας μεταφέρουν με την εμπειρία τους χρόνια πίσω. Στις δύο πρώτες γέννες γυναικών που παρακολούθησαν χωρίς προστασία και ενημέρωση την έκρηξη, τα έμβρυα βγήκαν κατάμαυρα.Η γιατρός μάρτυρας συμμετείχε στη συνέχεια σε 35 εκτρώσεις σε μία ημέρα.Τα έμβρυα ήταν παραμορφωμένα.Η άμεση επίδραση φαίνεται στον πλακούντα που δεν ξεγελιέται από την αόρατη ενέργεια.Απορροφά άμεσα το κακό όπως και ο θυρεοειδής. ‘Ένας εργαζόμενος από κείνους που χρίστηκαν να καθαρίσουν την οροφή με εναλλαγή ανά λίγα λεπτά μιλά για τη δική του ιστορία. Δύο φορές που τον επισκέφτηκε η γυναίκα του, θέλησε να της δείξει το μέρος.Λίγα χρόνια μετά νόσησε από καρκίνο στο κεφάλι και απεβίωσε.Χωρίς νάναι σίγουρος για την αιτία δεν παύει να κατηγορεί τον εαυτό του. Ξαφνικοί και ραγδαίοι καρκίνοι εμφανίστηκαν μετά την πάροδο εικοσαετίας στην Θεσσαλία. Ο υδροφόρος ορίζοντας επηρέασε τις καλλιέργειες για χρόνια.Μεταλλάξεις στα κύτταρα πέρασαν στα παιδιά που γεννήθηκαν στη συνέχεια. Εκατομμύρια ανθρώπων αλλά και εδάφη επλήγησαν παγκόσμια. Η ανθρωπότητα σε επαφή με το αλλόκοτο, το ανοίκειο που η ίδια δημιουργεί στην εξέλιξή της.Η πληττόμενη φέτος Ουκρανία δεν μπορεί παρά να κάνει τις θανατηφόρες αναμνήσεις να αναδεύονται και το αίτημα για κατάργηση των πυρηνικών, κεντρικό και κομβικό για όλους μας.

Βέρα Παύλου